Kiến thức y khoa
Liệt dây thần kinh số 7-Liệt mặt
Liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên
Dây thần kinh số 7 là dây vận động, chi phối vận động cơ mặt. Liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên hay còn gọi là liệt mặt ngoại biên, là tình trạng mất vận động hoàn toàn hay một phần các cơ của nửa mặt, do tổn thương dây thần kinh mặt. Tình trạng này trái ngược với liệt mặt trung ương là tổn thương liên quan đến não.
Chúng ta ít biết rằng dây thần kinh mặt có đường đi phức tạp từ hệ thống thần kinh trung ương qua thái dương và tuyến mang tai đến các cơ ở vùng mặt. Đó là lý do các tổn thương vận động của nửa mặt có nhiều nguyên nhân như nguyên nhân từ thân não, ở dây thần kinh số 7, ở xương đá hoặc tuyến mang tai…
Nguyên nhân thường gặp gây liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên
Bệnh liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên là bệnh lý tổn thương đường dẫn truyền ngoại biên của dây thần kinh VII, có hai nhóm nguyên nhân chính:
Nguyên phát: do mạch máu nuôi của dây thần kinh bị co thắt gây thiếu máu cục bộ, phù, chèn ép dây thần kinh. Các trường hợp liệt tự phát thường tiến triển cấp tính có liên quan đến yếu tố lạnh.
Thứ phát: Sau nhiễm siêu vi (thường gặp là Zona vùng hạch gối), chấn thương gây vỡ xương đá (vùng trong tai), u chèn ép, tổn thương thần kinh do đái tháo đường, các bệnh lý tự miễn, liệt dây VII xuất hiện khi thai trên 6 tháng (do phù, ứ trệ tuần hoàn tĩnh mạch và rối loạn chuyển hoá vitamin, tiên lượng tốt sau khi sinh)
Các triệu chứng gợi ý liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên
Đột ngột thấy hai bên mặt mất cân đối, nửa mặt bên liệt bất động, mất nếp nhăn trán, mắt nhắm không kín, lông mày sụp xuống, rãnh mũi – má mờ, góc mép miệng bị xệ xuống, bị chảy dãi hoặc nước một góc miệng, người bệnh không làm được các động tác: phồng má, cười, chu môi, hỉnh mũi, nhăn trán,…
Nếu thấy những triệu chứng trên, NB nên đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị phù hợp, quan trọng hơn là phân biệt liệt liệt mặt ngoại biên với dấu hiệu tổn thương thần kinh trung ương trong bệnh cảnh đột quỵ.
Liệt dây thần kinh số 7 có nguy hiểm không?
Bệnh liệt dây thần kinh số 7 có thể gây ra các di chứng khác nhau như:
- Các biến chứng mắt: viêm kết mạc, viêm giác mạc, loét giác mạc, lộn mí. Các biến chứng này có thể phòng tránh bằng nhỏ mắt bảo vệ, đeo kính, khâu sụn mí hoàn toàn hay một phần.
- Đồng vận: biểu hiện co cơ không tự chủ phối hợp với các hoạt động tự chủ như mép bị kéo khi nhắm mắt. Thất bại trong điều trị, phục hồi chức năng có thể giảm bớt khó chịu này.
- Co thắt nửa mặt sau liệt mặt: biến chứng này gặp ở các thể nặng do tổn thương dây thần kinh với phân bố lại thần kinh một phần.
- Hội chứng nước mắt cá sấu: hiếm gặp, biểu hiện chảy nước mắt khi ăn.
Nếu không điều trị, liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên có thể tự hết không?
Có thể hồi phục tùy thuộc vào nguyên nhân gây tổn thương, đối với nhóm nguyên nhân nguyên phát (thường do co mạch máu nuôi), liệt mặt ngoại biên có thể tự hồi phục kể cả khi chưa điều trị.
Tuy nhiên, có rất nhiều trường hợp do thời gian co mạch quá lâu, dây thần kinh cần thời gian hồi phục, các cơ mặt bị mất sự chi phối trở nên trơ, nhão và dần chuyển co cứng.
Vì vậy, để phát hiện sớm nguyên nhân gây bệnh, loại trừ những nguyên nhân thứ phát nguy hiểm (như u chèn ép), người bệnh cần đến cơ sở y tế để được điều trị tích cực, có phương pháp phục hồi vận động cơ vùng mặt là rất cần thiết để trả lại nét mặt tự nhiên và tự tin cho người bệnh.
